Ishlemek isteyirem

"ishlemeyen dishlemez" ifadesiyle hamimiz tanishiq, lakin bunun ne qeder ferqindeyik ve bu iki sozun derinliklerine ne qeder dalmishiq deye sorushsaq bir-birimizden (ichi men qarishiq) bir menali cavab vermekde cetinlik chekerik deye dushunurem. Olsun, amma men yene de dedim, gorum bir bu meseleye QWERTY oz prizmasindan nece baxir.
"Men bankda ishlemek isteyirem", "Men bp-de ishlemek isteyirem", "Bilmirem, esas odur ki, oturaq ish olsun", "Ofisde oturub ishlemek isteyirem" - bu cumleler her 10 ish axtaranin 9-unun dedikleridir. Genclerimiz efsuslar olsun ki, rahat pula qachirlar, bir tecrube olmadan yuksek maashdan avaz chekirler. Men demirem ki, banklar, bp, azercell ve s. shirketlerde ishlemek pisdir, lakin men her bir gencin ozunu artiq telebechilik illerinden yetishdirmesini isteyirem. Her tetilde dostlarla, tanishlarla chimerlike, Nabrana ve s. getmekdense, mence ishlemek lazimdir. Pulsuz olsun, ve ya kichik simvolik bir maash olsun, amma puxteleshmek mutleq ve mutleq vacib amillerden biridir. Duzdur bezi pessimistler "ishleyene qiymet qoymurlar" filan ve s. deyecekler, lakin bu gun ish dunyasi tamam ferqlidir. Ishini haqqi ile yerine yetiren mukafatsiz qalmir, bu birmenali olaraq beledir. Bu 2 ay tetilde ne etmek olar deye dushunecek olarsaq, o qeder ishe ozumuzu atmaq olar ki, hetta gelecekde ishlemek istediyiniz shirketi hedef alaraq, rahatca onlarda pulsuz ishlemek teklifini vermek olar. Bunu etmek ucun ise ilk novbede cesaret ve sozun arxasinda durma qabiliyyeti lazimdir. Gencler basha dushmelidirler ki, bes universiteti bitirdikden sonra artiq onlarin chiyinlerinin arxasinda en az 1-2 ishledikleri yer, olduqlari kollektiv, bacariqlarini artirdiqlari sahe olacaq. Bu da cv-de oz eksini taparsa, mutleq ishegoturenler terefinden gozden qachmayacaq. Nece ki, universitetde deyirler "evvel zachetka ucun oxuyursan, sonra zachetka senin yerine oxuyur", bu dustur heyatda da beledir. Ad, fikir, sozler brend olduqdan sonra hemin shexsin absurd fikir ve dushunceleri bele brend halina gelir.

Pul pul getirer

"Money, money, money..." ABBA-nin bu mahnisi yeqin ki, haminizin yadindadir. Bu gun bele bu mahnini eshidende kimin yadina bank hesabi ve rahat heyat, kimin ise yadina borclari dushur. Amma gelin pulu nece artirmaq barede yazim. Umumiyyetle ozumun shexsen cox yaxindan maraqlandigim, icine bir az potensialini gorduyum "duzunu-istiotunu" elave etdiyim bir sahe var. O da private banking (ozel bankciliq). Bu ishin beyendiyim noqtesi mene bir novu "drive" vermesidir.
Ozel bankciliqda (bundan sonra OB) fealiyyet gosteren menecerler pulu daha cox 3 yere bolurler ve investisiya edirler. Bir hisse dashinmaz emlaka, diger hisse valyuta ve qizila, ucuncu (efsuslar olsun ki, bizde az yayilmishdir) hisseni ise qiymetli kagizlara, sehmlere yatirirlar.
Dashinmaz emlaka yatirilan pul hec vaxt batmaz, bunu hamimiz bilirik. Bir rieltor kimi de bunu subut ede bilerem. OB-da her dashinmaz emlak cazibeli gorsenmir, onu cazibeli eden hemin emlakin yerleshdiyi mekanin, rayonun, kvartalin ve s. yaxin illerde (qisamuddetli OB ucun) hansi deyishikliklere meruz qalacagidir. Bir sozle sheherin yenidenqurma plani maraq dogurur. Bu hallarda illik 45-150% qazanc elde etmek olur. Diger standart variantlarda ise, Bakini misal getirecek olsaq, Nizami kucesinde arxitektur ev alib, onu kiraye verib ve illik artiminda 20-50% qazanmaq olar. Bu da OB menecerine serf etmez, cunki professional OB meneceri illik inflasiya qeder gelir soz verir. Bu reqemden artiq gelirin ise 20%-ini komissiya haqqi kimi alir. Illik inflasiya gostericilerini ve buradan OB menecerinin qazancini hesablasaq onun ucun bele variantlarin maraqsiz oldugunu gorerik.
Ikinci hisse treydinq haqqinda yeterince melumatli olmagi teleb edir. Bir OB meneceri butun bunlari bilmek mecburiyyetindedir. Amma gundelik (intraday) treydinq OB menecerinin heyat terzine, ish prinsipine ve s. cox mane olacagina gore menecerler bundan yan kecirler. Bes onda onlar bu hisseni nece effektiv yerleshdirirler? Bu qeyri-ixtiyari yaranan sualin cavabi ise cox orijinaldir. Her ay bir neche defe, il erzinde ise elbette ki, 12 qati qeder dunya bazarinda boyuk deyishiklikler olur. Valyutalarin bir-birine qarshi mezenneleri yaxshi qazanmaq ucun ela imkan verecek seviyyede deyishir. Hemin bu aximi tutan OB menecerleri de ele burdan qazanirlar. Butun riskleri nezere alaraq (onu da deyim ki, OB menecerleri 70% yatirimlarini ashagi riskli layihelere, 30% yatirimi ise orta ve yuksek riskli layihelere edirler) illik gelir 50-80% olur.
Ucuncu hisse, bizde cox yayilmayib, lakin dunya bunun ile yashayir desem, inanmiram ki, yanilaram. Heqiqeten sehmler, qiymetli kagizlar, opsion ve fyuchersler peshakar OB meneceri ucun bir meydandir. Nece ki, bir ressam ucun palitra. Niye palitra? Cunki peshakar ve Allahdan ressamliq kimi istedadla mukafatlandirilmish insanlarin palitrasi cox qarishiq, dolashiq, cirkin gorsener, yeni ressamlarin boyalari ise temiz, oz yerinde, her reng digerinden arali olar. Amma deyin mene, onlardan hansi gecenin rengini gozel ifade ede biler? :) Elbette ki, peshakar, cunki o kim ucun ise qarishiqliq ve xaos olan bir palitra onun ucun bir sistemdir. Hemin OB menecerlerin ne qeder ugurlu olub olmamalari ise onlarin insayd melumatdan xeberdar olmaqlarindan cox asilidir. Nece deyerler "bolushe bilenin hemishe coreyi olar" ;)

P.S.
Bezi OB menecerleri portfelin 5-10%-ini totalizatorlarda dovr etdirseler de, men bunun terefdari olmadigimdan daha derinliklerine getmeyecem.